Brakteat

Ten artykuł od 2023-06 wymaga zweryfikowania podanych informacji: wymaga on znacznego rozwinięcia z przeredagowaniem i poprawieniem wprowadzenia (leadu), na podstawie poważnej bibliografii numizmatycznej (źródeł książkowych zamiast podanych przyczynkowych). Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Brakteat (nummus bracteatus, od łac. bractea, brattea – blaszka) – średniowieczna moneta srebrna wybijana jednostronnie z cienkiej blaszki kruszcowej na miękkim podkładzie.

W postaci brakteatów bito przede wszystkim w XII–XIV wieku w środkowej Europie niskowartościowe denary. Stempel odciśnięty wypukło na awersie pojawiał się jako wklęsły (negatyw) na rewersie. Tym sposobem przy ograniczonych możliwościach emisyjnych władcy (król, książę) spowodowanych brakiem kruszcu (srebra), wprowadzano do obiegu nawet duże ilości bezwartościowego pieniądza.

Pomysł wypuszczania taniego, niskowartościowego pieniądza powstał w krajach niemieckich. Za najstarsze monety tego rodzaju uważane są emisje z początków XII wieku, jakie wyszły z mennicy miśnieńskiej należącej do Henryka z Eilenburga (1103-1027), będącego prawdopodobnie inicjatorem tej praktyki. Z tego czasu pochodzą również brakteaty z innych mennic kościelnych: magdeburskiego arcybiskupa Konrada (1134-1142), hersfeldzkiego opata Henryka II (1127-1155) i kwedlinburskiej opatki Beatrycze z Winzenburga (1138-1180), które wagą początkowo nie różniły się od ówczesnych denarów. Dopiero jego postępująca deprecjacja spowodowała szkodliwą różnicę w zawartości srebra w monecie lub w gorszej jego próbie^[1].

W Polsce Mieszko Stary oprócz takich praktyk redukcji kruszcu w masowo bitych brakteatach, stosował (nawet trzykrotnie w ciągu roku) przymusową wymianę monet (renovatio monetae), co doprowadzało do znacznego drenażu rynku^[2]. Na zachodzie (za Odrą) brakteaty „słowiańskie” z wyjątkową inskrypcją CNES bił m.in. książę Jaksa z Kopanicy (Köpenick)^[3].

Typową praktyką była częsta wymiana brakteatów (z reguły 2 razy w roku), podczas której redukowano liczbę monet, np. za 13 starych otrzymać można było jedynie 12 nowej emisji, przy czym dopuszczano do obrotu jedynie nowe monety. W ten sposób zapobiegano tendencji gromadzenia pieniędzy i wymuszano ich szybki obrót, co prowadziło do stabilnego rozkwitu gospodarczego w średniowieczu^{[potrzebny przypis]}. Czeski kronikarz Kosmas z Pragi oceniał to rozwiązanie bardzo negatywnie, twierdząc, że jest ono "gorsze niż dżuma, bardziej niszczycielskie niż napad wrogów, głód i inne plagi"^{[potrzebny przypis]}.

Zobacz też

• brakteaty z Tjurkö

Przypisy

Linki zewnętrzne

Zobacz hasło brakteat w Wikisłowniku

• Karl Walker: "Brakteaty – pieniądze średniowiecza" w książce Pieniądz w biegu historii